Bart's rookton ©
OK; ik heb dus zelf ook een rookton gemaakt....
Voordat
ik begon veel gelezen en gezien en uiteindelijk tot dit ontwerp
gekomen. Dit ontwerp geeft 2 lagen aan roosters waarop vis/vlees gelegd
kan worden; een hoog rooster waaraan met haken vlees/vis kan worden
gehangen en daarnaast kan deze rookton ook nog worden gebruikt als gewone
BBQ.
Eerst
natuurlijk een ton gekocht, in mijn geval 60L (is ongeveer 62 cm hoog
met een diameter van ongeveer 40 cm) met klem deksel, en schoon
gebrand. Een paar eerste tips:
- Maak voor het schoon branden alvast het luikje/gat aan de onderkant, dat
zorgt voor een veel betere zuurstof aanvoer tijdens het schoon branden.
- Maak een 'hoog' vuur (lange stukken hout) , zodat ook boven in het vat
de temperaturen hoog oplopen om ook op die plekken schoon te branden.
- Houd er rekening mee dat er nogal wat rook vanaf kan komen tijdens het schoon branden...
- Vergeet niet ook het deksel schoon te branden. Leg deze, als het
vuur goed brand, half op de ton en draai deze af en toe (haal wel de
rubberen ring uit het deksel als die er in zit!).
- Je kan controleren of de ton goed schoon gebrand is door heel
even met een schuurpapiertje over het metaal te gaan - zie je direct
blank metaal, dan is het goed. De hele binnenzijde even licht
opschuren, stof resten uit de ton vegen/zuigen en na vegen met
keukenpapier.
Zo
ziet de ton er gesloten uit. Aan de onderkant de opening voor
kolen/rook mot (leg ik later uit). Ik heb ervoor gekozen om voor de
onderzijde een nieuw deksel te maken die het gat af dicht en heb het
uitgezaagde deel gebruikt om aan de binnenkant vast te maken voor extra
stevigheid. E.e.a. is vastgemaakt met pop nagels. Een scharnier en een
sluiting maken het compleet.
De temperatuurmeter aan de voorzijde is overal
te krijgen en is een vlees thermometer voor in de oven. Hiermee wordt de
gemiddelde temperatuur tussen de 2 roosters in het midden gemeten.
De moeren die je aan de buitenkant ziet zijn (genoemd van boven naar onder) de
bevestiging van de haken aan de binnenkant en bedoeld voor:
Hoge-hang/BBQ-rooster
Dit
rooster heeft 2 functies; als je gaat roken kan je door hier haken aan
te hangen, vlees/vis aan roken. Maar als je het kolen mandje er in hebt
hangen om als BBQ te kunnen gebruiken dan zit dit rooster daarboven en
leg je hier je BBQ ingrediënten op.
Kolen mandje
Het
kolen mandje bovenin zorgt ervoor dat je de ton ook als BBQ kan
gebruiken. Ik heb deze gemaakt van een 'grill wok' (merk: barbecook- grillwok Arild 30 cm rond,
verkrijgbaar bij groothandel, blokker e.d.)
Hoge rook-rooster
Het hoge rooster waarop je vlees/vis kan leggen (merk: barbecook 34 cm rond, verkrijgbaar bij groothandel, blokker e.d. ).
Het handvat wat
standaard aan het rooster zit kan je er makkelijk afhalen door
deze uit te buigen met een schroevendraaier. Als je net als ik 2
roosters koopt houd je 2 van die
handvatten over en die kan je goed gebruiken om het kolen mandje in/uit
de ton te halen als deze warm is zonder je handen te branden (als je na
de BBQ nog hete kolen overhoud kan je die wellicht nog gebruiken voor
een rook sessie?).
Lage rook-rooster
Het laagste rooster waarop je vlees/vis kan leggen.
Opvang bak
De
opvang bak vangt sappen op die van de vlees/vis in de rookton komen en
voorkomt dat die in de rook mot/kolen terecht komen. Ik heb hiervoor
een
oude pan genomen (die is makkelijk schoon te maken i.v.m. de
anti-aanbak laag) Drie gaten op de goede plek boren, schroefogen er in
en klaar. Op deze manier kan deze er ook makkelijk worden uitgehaald en
schoongemaakt.
Zo ziet de ton er aan de binnenzijde uit zonder roosters:
Hier zie je de haken (schroef duimen) waar de roosters e.d. aan vast zitten maar ook de thermometer die meet in het midden van de ton.
De
haken aan de binnenkant kan je in iedere bouwmarkt vinden en heten
officieel een 'schroef duim'. Ik heb hiervoor M6 schroefdraad genomen
en aan de binnenzijde een M6 chassis ring er tussen gezet zodat het een
stevig geheel wordt.
Ik
zou adviseren om bij alle bout/moer verbindingen aan de binnenzijde een
ring toe te voegen. Bij mij zijn alle verbindingen die aan de
binnenzijde een ring hebben niet alleen extra stevig, maar ook lucht
(en dus ook rook) dicht. Verbindingen zonder ring aan de binnenzijde
kunnen sneller een klein beetje rook doorlaten.
Dan de lade voor de kolen. Zorg voor
goed hete kolen strooi daarop de rok mot/rook hout en stop de lade in
de ton en sluit het deksel. Het is hiermee wel lastig om de temperatuur
netjes stabiel te houden, zeker ook omdat ik in deze ton geen lucht
aan- en afvoer heb en de kolen dus op een gegeven moment niet meer
zullen branden. Je kan dat voorkomen door het luikje aan de onderkant
iets open te zetten en het deksel los op de ton te leggen.
Deze la is gemaakt van een
geëmailleerde ovenschaal, bij iedere huishoud zaak te koop en met de
decoupeerzaag op maat gemaakt. Een paar haakse profielen er op
schroeven waarop een strip en handvat is gemonteerd, en gaten aan de
onderzijde gemaakt t.b.v. lucht aanvoer. Het geheel staat ook nog op
pootjes van ongeveer 2 cm (kan je gewoon bout/moer voor gebruiken)
zodat de aanvoer gaten niet worden afgedekt als je deze in de ton zet.
Zelf gebruik ik de la bijna niet
omdat ik het te lastig en tijdrovend vond de temperatuur goed te
regelen en in de gaten te houden. In plaats daarvan gebruik ik een gas
kook toestelletje en zet daar de rook ton boven op (je kan ook een
enkele elektrische kookplaat gebruiken als je die hebt). Rook mot/hout
strooi ik dan direct op de bodem van de ton.Je kan dan de ton volledig
afgesloten laten en verliest zo min mogelijk warmte en rook uit de ton.
Tijdens gebruik komt er minder rook
van de rookton dan een gemiddelde BBQ. De temperatuur aan de
buitenzijde van de ton zal zo'n 65-70 graden zijn; een stuk koeler dan
de meeste BBQ's maar nog steeds reden om extra op te passen met met
name erg kleine kinderen.
Ik heb eerst alle gaten in de ton
geboord en alles gemonteerd om zeker te zijn dat alles paste. Daarna
heb ik alles weer uit elkaar gehaald en de ton met hittebestendige lak
gespoten (iedere bouwmarkt moet dat hebben). Voor deze ton van 60L had
ik aan 1 spuitbus voldoende.
Via een webwinkel heb ik
hittebestendige lint gekocht om die in de rand van de deksel te plakken
(LET OP: als je een ton koopt met klem deksel kan daar een rubberen
ring in zitten; die moet je verwijderen tenzij je heel zeker weet dat
deze ring niet kan smelten of giftig kan zijn/worden als deze tijdens
het roken warm wordt !). Ook heb ik op de rand van het deksel aan de
onderzijde deze tape geplakt. De ton is nog steeds niet 100% rook-dicht
maar op deze manier kom je een heel eind.
Algemene (rook) tips :
- Begin met kipfilet. De meest simpele filet kan enorm lekker worden als
die goed is gerookt. Een dankbaar stukje vlees om te roken die je niet
de kop kost als het mis gaat.
- Mix geen verschillende soorten vlees/vis/groenten in 1 rook beurt
- Als je kip gaat roken laat de kipfilet dan 1 uur in een zoutoplossing
(100gr per liter water) liggen, dit zorgt ervoor dat je kip mals blijft na het roken.
- Zorg ervoor dat voor je gaat roken de
kip helemaal schoon is (snijd alles wat niet lijkt op schoon kip vlees weg;
als je dat laat zitten zie je dat enorm terug in het gerookte
resultaat).
- Als de kipfilet uit de zoutoplossing komt nogmaals controleren en losse
stukjes nogmaals verwijderen. Vervolgens is het het beste om de filet
een goed te laten drogen, een uur zou afdoende moeten zijn (eerst uit laten druipen en droog deppen met
keuken papier) . Dit kan je het beste doen in de rookton, gewoon op het
rooster leggen en zorgen dat het enigszins ventileerd. Zorg er wel
voor dat er geen katten of ander gespuis bij kan komen ....
- Vet met een beetje olijfolie het rooster in om plakken tegen te gaan.
- Houd
een afwas borstel apart om alleen spullen van de rookton schoon te
maken en gebruik die om na iedere rook beurt met lauw/warm water de roosters
schoon te spoelen.
- Leg vlees/vis/groenten in de rookton niet tegen elkaar maar
laat een klein beetje ruimte zodat de rook er tussendoor kan.
- Schrob de binnenzijde van de ton niet schoon maar neem deze af met droog keuken papier, geen schoonmaak artikelen gebruiken.
- Na iedere rook beurt kan er vocht in de ton zitten (in kipfilet kan
veel vocht zitten !), zet de ton ondersteboven met de klep open
zodat deze kan drogen en ruim de ton pas op als deze helemaal droog is.
FAQ
Q - Kan je me helpen met het maken van mijn rookton ?
A - Nope, ik niet maar wellicht dat
vrienden/familie/buren kunnen helpen. Daarnaast is het natuurlijk het
leukst als je het helemaal zelf hebt gemaakt, toch ?
Q - kan ik deze ton huren/kopen/lenen/leasen ?
A - Nope
Q - Hoe lang ben je met deze ton bezig geweest ?
A - Alles bij elkaar, dus inclusief uitbranden, spullen halen e.d. ongeveer 4 dagen.
Q - Mag ik deze ton (helemaal of gedeeltelijk) namaken ?
A - Natuurlijk ! Als je denkt hier iets
aan te hebben: zeker doen. Als je een foto stuurt van het eindproduct
wordt dat op prijs gesteld.
Q - Rook je zelf ook ?
A - Nee, niet meer al jaren geleden gestopt :-)
Q - Waar kan ik een ton kopen ?
A - Kijk eens op marktplaats.nl
Q - Weet je alles van roken ?
A - Nee zeker niet. Ik ben regelmatig
bezig met nieuwe dingen te proberen en te kijken wat de beste manier is
om iets voor elkaar te krijgen.
Q - Waar kan ik rook mot / rookhout kopen ?
A - Er zijn meer dan voldoende
webwinkels die dat hebben, maar kijk ook eens bij de beter gesorteerde
dierenwinkel bij de vissport artikelen.
versie 1.0 - augustus 2012